سنگ الماس در برابر سایر جواهرات و گوهر‌های قیمتی جایگاه بالاتری دارد. برای توضیح تاریخچه‌ی تراشکاری این پدیده چشم نواز می‌توان گفت که اولین الماس تراشی‌های موفق به دوران قرون وسطی تعلق دارند. در قرون وسطی صیقل دادن، جز اولین پیشرفت‌های گوهر شناسی به شمار می‌رفت. گوهر تراشان در این روش، با استفاده از روغن زیتون و پودر الماس، Rough همان سنگ الماس خام و برش نخورده را صیقل می‌دادند و از آن یک الماس 8 وجهی (octahedral) می‌شاختند. اصطلاحاً این روش برش الماس را Point Cut می‌گویند. شما می‌توانید این نوع تراش را در انگشترهای بسیار قدیمی که نگین الماس دارند نظاره کنید.از مهم‌ترین فاکتورهای سنگ‌های قیمتی، برش آن‌ها می‌باشد. نکته مهم در تراش سنگ‌های قیمتی، حفظ وزن سنگ و محبوبیت شکل تراش آن می‌باشد. توجه داشته باشید که برش سنگ قیمتی را نباید با شکل سنگ اشتباه بگیرید. تراش مربوط به چگونگی تراش سطوح الماس می‌باشد و شکل آن مربوط به ظاهر بیرونی الماس است.
برش الماس‌ها از نظر سطح کیفیتی شامل موارد زیر می‌باشد:
فاکتورها و اصولی که کیفیت کلی برش را تعیین می‌کنند، شامل بخش بندی و تقارن برش الماس و کیفیت صیقل دهی آن می‌شوند. از آن جایی که میزان جرقه نوری و درخشش الماس تا حد زیادی به زاویه سطوح برش نسبت به یکدیگر بستگی دارد، برش ضعیف الماس می‌تواند کیفیت سنگ قیمتی را کاهش دهد. به این دلیل که. انواع مدل تراش الماس نیز همانند دیگر ویژگی‌های آن مانند شفافیت، رنگ و وزن یکی از معیارهای تعیین کیفیت الماس است و شکل ظاهری و نهایی سنگ الماس را می‌سازد
از مهم‌ترین فاکتورهای درجه بندی الماس ها، تراش آن‌ها می‌باشد. به دلیل این که براقی آن ها، تا حد زیادی تحت تاثیر کیفیت برش، صیقل صفحات و نحوه چیدمان آن‌ها قرار دارد. الماس‌ها به شکل‌های مختلفی برش می‌خورند و معمولاً شکل برش آن‌ها با سبک برش آن‌ها که مقوله‌ی جداگانه ایی می‌باشد اشتباه گرفته می‌شود.وقتی سخن از از شکل برش (Cutting Shape) الماس‌ها می‌شود، منظور شکل هندسی آن‌ها می‌باشد، که شامل گرد، مستطیل، مربع، بیضی و غیره می‌شود و منظور از سبک برش (Cutting Style)، تعداد و نحوه قرار گرفتن صفحات برش می‌باشد. در ادامه به انواع مدل تراش الماس و رایج‌ترین برش‌های الماس می‌پردازیم.
حالت استاندارد الماس در میان اشکال گوناگون، همان الماس گرد می‌باشد که شامل75 درصد الماس‌های فروخته شده است. در الماس گرد، حدوداً 58 تراش استفاده می‌شود که این تراش‌ها بین تاج، کمر و پایه آن تقسیم شده اند. مدل معروف الماس، یعنی برلیان از همین نوع می‌باشد.سبک برش Round Brilliant در حدود سال‌های 1700 میلادی ابداع گردیده است و در طی سال‌های بعد از آن اصلاح شده است. در سال1860، Henry Morse از بوستون برای اولین بار پیشنهاد ایجاد زاویه هایی را در برش برلیان را داد. این زوایا باعث بهتر دیده شدن Fire (دیسپرژن) و Brilliancy (براقی) می‌شوند. این زوایا امروزه در برش برلیان‌های مدرن قابل مشاهده هستند. در سال1919، Marcel Tolkowsky آخرین تغییرات را روی برش این مدل از الماس انجام داد و در سال 2005، GIA استاندارد‌های یک برش Round Brilliant را به عموم معرفی کرد. می‌توان گفت برش گرد از سال ۱۹۱۹ تا کنون جزو رایج‌ترین برش‌های الماس بوده است.
یکی از انواع تراش الماس، الماس بیضی شکل می‌باشد که به دلیل طراحی کاملاً متقارن و معمولی خود، بیشتر مورد استفاده خانم هایی که دستان کوچک یا انگشتان کوتاه دارند قرار می‌گیرد. کشیدگی حالت الماس، انگشتان را بلندتر و کشیده‌تر نشان می‌دهد. برش این شکل می‌تواند باریک‌تر یا پهن‌تر باشد که بستگی به سلیقه افراد و شکل Rough دارد. این تراش بسیار خاص‌تر از شکل گرد Round می‌باشد اما از جهاتی هم شبیه به آن است.
الماس کوه نور که در سال 1304 میلادی یافت شد، اولین الماسی که با این شکل( شکل بیضی) در تاریخ شناخته شده است. این الماس در حال حاضر در برج لندن نگهداری می‌شود. یکی دیگر از معروف‌ترین الماس‌ها با تراش بیضی شکل، الماسی است مربوط به دوران ویکتوریا با 184 قیراط وزن که در سال 1887 برش خورده است. تراش معروف Oval در سال 1960 محبوب و مدرنیزه شد.
این نوع تراش یک شکل بلند و باریک دارد و این گونه به نظر می‌رسد که الماس سایز بزرگتری دارد. همچنین در این تراش، تقارن اهمیت بسیار زیادی دارد تا حدی که حتی یک تفاوت کوچک می‌تواند ظاهری نا هماهنگ به آن بدهد. برش مارکیز ظاهر الماس را شبیه به توپ راگبی می‌کند و به این دلیل این برش را کاملاً متفاوت از برش های دیگر می‌کند.
این نوع الماس که الهام گرفته شده از لبخند مادام مارکیز معشوقه‌ی لویی شانزدهم می‌باشد، اولین بار به دستور و سفارش لویی شانزدهم ساخته شد. الماس مارکیز مدلی کشیده با انتهای زاویه دار دارد و معمولاً به صورت تک نگین و یا به همراه الماس‌های کوچکی که اطراف آن قرار می‌گیرند، استفاده می‌شوند.
شکل این الماس، در واقع ترکیبی از شکل الماس‌های بیضی شکل و مارکیز می‌باشد و بیشتر بر پایه گوشواره یا مدال مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع الماس هم به دلیل طراحی خود، برای دستانی با انگشتان کوتاه و یا متوسط بسیار متناسب می‌باشد. اگر از انگشتری با این شکل برش استفاده می‌کنید توجه داشته باشید برای آن که ظاهری کشیده به دست بدهد، باید نوک تیز آن به سمت نوک انگشت‌ها باشد.
ظاهراً شکل Pear اولین بار در سال 1400 میلادی شناخته شده و در سال1700 میلادی سبک برلیان بر روی آن اعمال شد است. این شکل از الماس دارای یک گوشه تیز و دو گوشه منحنی شکل می‌باشد که ظاهری بسیار زیبا و جذاب به آن بخشیده است. اگر از انگشتری که شکل برش سنگ آن Pear است استفاده می‌کنید دقت داشته باشید که نوک تیز آن باید به سمت نوک انگشت‌ها باشد تا ظاهری کشیده به دست بدهد. درست همانند برش Marquise رعایت تقارن در این برش اهمیت زیادی دارد.
یکی از رایج‌ترین برش‌های الماس، الماس با برش زمردی است که به شکل یک مستطیل با گوشه‌های بریده شده می‌باشد. گوشه‌های خارجی مستطیل در این برش به مقدار کمی صاف می‌شوند تا از شکستن سنگ جلوگیری شود. این مدل به خاطر صفحات متحدالمرکز تخت آن، حالتی پلکانی را تداعی می‌کند. به همین دلیل این مدل به عنوان برش پله ایی شناخته می‌شود. عیوب و رنگ های نامرغوب در این الماس به خوبی قابل مشاهده و تشخیص میباشند. در نتیجه برش باید بر روی سنگ‌های با کیفیتی انجام شود. باید بدانید که تنها ۳ درصد از الماس‌های جهان به این شکل برش می‌خورند.
Baguette یک واژه فرانسوی می‌باشد که معنای آن میله باریک است. محبوبیت این برش به زمان جنبش آرت دکو در هنر و معماری، یعنی در سال‌های 90 بر می‌گردد. از این برش معمولاً برای سنگ هایی با قطرکم استفاده می‌شود.
این نوع الماس که از آن به عنوان نمادی از عشق یاد می‌کنند، شکلی مانند گلابی دارد با یک شکاف در قسمت بالایش. الماس‌های قلبی شکل، به خوبی بیانگر مهارت برش دهنده آن میباشند. این الماس‌ها برای گردن بند بسیار مناسب میباشند و در روزهای ولنتاین فروش بسیار زیادی دارند.
این مدل برش که طرح آن نسبتاً جدید است، برای اولین بار در سال 1980 به وجود آمده است و طرحی به حالت چهارضلعی مربع یا مستطیل دارد و همچنین وجوه براق زیادی در آن وجود دارد. این الماس معمولاً بر روی پایه‌های تک نگین برای حلقه نامزدی استفاده می‌شود. گوشه‌های تیز سنگ هایی که به این روش برش می‌خورند، مستعد‌ترین مناطق برای لب پریدگی میباشند. در نتیجه حتماً باید بر روی چنگ قرار دهند تا چنگ‌ها بتوانند از آن‌ها مراقبت کنند. برای درخشندگی بیشتر نگین، لازم است تا عمق سنگ الماس کافی باشد، بنابراین وزن بیشتری را می‌طلبد. برش پرنسسی کمی ارزان‌تر از برش گرد می‌باشد، به دلیل این که آن را می‌توان از نصف یک الماس کامل به دست آورد.
این نوع برش برای اولین بار توسط فردی به نام Joseph Asscher اختراع شد و در سال 1902 به نام خود او نام گزاری گردید. در حدود سال 2002 بر روی این برش اصلاحاتی صورت گرفت و سبب محبوبیت دوباره آن شد. برشAsscher، بسیار شبیه به برش Emerald می‌باشد با این تفاوت که صفحات آن بزرگ‌تر است و شکل مربعی دارد. تغییرات و اصلاحاتی که اخیراً روی این برش انجام شده است باعث افزایش درخشندگی بیشتر آن شده و همچنین متقاضیان آن را افزایش داده است.
یکی دیگر از انواع تراش الماس، تراش مثلثی شکل می‌باشد که اولین بار در آمستردام ساخته شد است. طرح آن می‌تواند به صورت مثلث با گوشه‌های زاویه دار و یا یک مثلث گرد شده باشد که شامل 25 زاویه بر روی تاج و تعداد 19 زاویه بر روی کمر و پایه میباشند.
این شکل الماس که بیشتر در دهه ۱۹۸۰ مورد توجه مردم قرار گرفته بود به صورت مربع و یا مستطیل می‌باشد. این تراش 70 زاویه دارد و ظاهر آن شکلی بین برش کوسنی و برش پرنسسی می‌باشد. ظاهر مدرن این الماس موجب شده است که امروزه نیز طرفداران زیادی داشته باشد.
این برش که علت اصلی ایجاد آن بالا بردن وزن سنگ می‌باشد، تقریباً در اواسط دهه 1700 میلادی ابداع شد. این الماس ترکیبی از برش قدیمی معدنی و برش مدرن بیضی با برشی عمیق و زاویه‌های بزرگ می‌باشد و همچنین این الماس قدمت زیادی دارد. به دلیل این که الگوی نوری در برش قدیمی این الماس‌ها دلپذیر‌تر و مشخص‌تر از نوع مدرن آن است، اکثر معامله کنندگان عتیقه به دنبال نمونه‌های قدیمی الماس هایی با این برش میباشند. قدمت این برش حدود ۲۰۰ سال می‌باشد و در بین افرادی که ظاهر کلاسیک را می‌‌پسندند محبوبیت فراوانی دارد.
روندی که در آن یک سنگ برش نخورده الماس، تبدیل به سنگی زیبا و تراش خورده می‌شود را برش الماس می‌گویند. انواع تراش الماس باید توسط گوهرشناسی که دارای تجربه، مهارت و دانش زیاد است انجام شود. این کار بسیار ظریف می‌باشد و هر گونه جزئیات کوچکی در نتیجه نهایی کار تاثیر بسیاری خواهد داشت. در نتیجه تمام ابزار و تجهیزات مورد استفاده برای این کار باید حرفه ای باشند. تمامی روند تراش و صیقل الماس به پنج مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
اولین قدم برای برش یک سنگ الماس که بیشترین تاثیر را در نتیجه نهایی دارد، این است که شخص برش دهنده شکل هندسی (گرد، مربع، بیضی و ..) مورد نظر را با توجه به تقاضای بازار مشخص می‌کند (طرح ریزی). به گونه ایی که کمترین وزن و بیشترین سود بدست بیاید. قدم بعدی تناسب صفحات و کیفیت تراش می‌باشد. در این مرحله شکستگی ها، ناخالصی‌ها و دیگر مواردی که ممکن است در نتیجه نهایی تاثیر داشته باشند، در نظر گرفته می‌شوند. همچنین در این مرحله تصمیم گرفته می‌شود که Rough با چه روشی به دو قسمت تقسیم گردد. امروزه جهت دقیق بودن اندازه‌ها اغلب از دستگاه‌هایی استفاده می شود که اسکنی سه بعدی از شکل Rough را به کامپیوتر منتقل می‌کند. سپس شخص تراش کار توسط نرم افزار کامپیوتری می تواند از صحت و درستی انجام کار مطمئن شود.
مرحله تقسیم کردنRough به دو قسمت تورق می‌باشد. این مرحله به این صورت است که یک ضربه در جهت موازی با صفحات اکتاهدران به Rough وارد می‌شود. امروزه این روش به شکل‌های بروزتری مانند اره کردن Sawing و یا لیزر Laserمورد استفاده قرار می‌گیرد. تقسیم کردن Rough به دو قسمت، شرایطی را فراهم می‌کند تا تراشکار بتواند بر روی هر قطعه به صورت جداگانه کار کند و همچنین این امکان را به تراش کار می‌دهد که آن بهترین استفاده را از Rough بکند.
زمانی که الماس به دو قسمت تقسیم شد سنگ وارد مرحله کمربند زنی می‌شود. در این مرحله، به محیط هندسی هر قطعه از Rough شکل داده می‌شود. اما در اکثر مواقع تراشکاران ترجیح می‌دهد شکل گرد (Round Brilliant) را بر روی سنگ پیاده کنند. آن هم به دلیل محبوبیت و فروش فوق العاده این شکل از الماس می‌باشد. در این مرحله هر دو قطعه‌ی الماس تا زمانی که شکل کمربند کامل گردد، بر روی محورهای چرخان (مانند چرخ نخ ریسی)، مخالف جهت‌های یکدیگر می‌چرخند به طوری که کمی با یکدیگر در تماس باشند.
صفحاتی که بر روی سنگ الماس ایجاد می‌شوند طی دو مرحله Blockingو Brillianteeringایجاد می‌شوند. اولین مرحله، Blocking می‌باشد که از اهمیت بالایی هم برخوردار است. دلیل اهمیت این مرحله این است که بر روی کیفیت انجام مرحله بعد تاثیر بسزایی می‌گذارد. در واقع کیفیت مرحله Brillianteering کاملا وابسته به مرحله Blocking می‌باشد. در این مرحله الگویی برای اعمال مرحله بعدی ایجاد می‌شود. طی این مرحله، 8 صفحه اصلی تاج، 8 صفحه اصلی خیمه و گاهی هم Culet بر روی سنگ زده می‌شود تا یک سنگ با تراش Single Cut با 17 - 18 صفحه ایجاد شود. در مرحله بعد یعنی Brillianteerin، تراش 40 صفحه باقی مانده انجام می‌شود تا الماسی با 57 یا 58 صفحه ایجاد شود.
بعد از اتمام این مراحل، برای پاک کردن خورده‌های باقی مانده از سطح الماس، آن را با اسیدهای مخصوص تمیز می‌کنند. این مراحل پیچیده و وقت گیر هستند.
تراش برلیان تولکوفسکی، یکی از معروف‌ترین تراش‌ها در بین انواع مدل تراش الماس می‌باشد که در سال 1919 توسط تولکوفسکی ساخته شد. از خصوصیات مهم این نوع تراش انعکاس عالی نور می‌باشد. این تراش اساس درجه بندی انواع تراش‌های مدرن در آمریکا می‌باشد.
تراش برلیان ایده آل نسبت به سایر الماس ها، کیفیت و مرغوبیت بالایی ندارد و توسط فرادی به نام‌های راش (Rosh) و جانسون(Johnson) که جواهر شناس بودند در سال 1926 ابداع شده است.
این فرم تراش توسط فردی به نام اپلر (Eppler) در سال 1939 ساخته شده است. این فرم تراش پایه درجه بندی بر حسب استاندارد‌های آلمان می‌باشد. نسبت‌های رعایت شده در این شکل تراش با توجه به بالاترین سطح درخشندگی در تراش‌های قبلی برلیان مشخص می‌شود.
تراش برلیان استاندارد اسکاندیناوی در سال 1968 تکامل یافته است و امروزه برای درجه بندی تراش‌های برلیان بر حسب استاندارد در اسکاندیناوی، پایه و مبدا می‌باشد.
این شکل از تراش اولین بار توسط فردی به نام پارکر (Parker) ابداع شده است. این الماس پرتو نور را به خوبی انعکاس می‌دهد ولی به دلیل نازکی قسمت تاج، پدیده رنگ آمیزی و پراکندگی نور در آن ناچیز می‌باشد.